محافظ برق یا محافظ ولتاژ وسیله ای است که با افت ولتاژ و افزایش ناگهانی ولتاژ، از برد برق و یک سری رله جدا شده و از آسیب رسیدن دستگاه متصل به آن جلوگیری می کند.

همچنین وقتی خاموش است با کمی تأخیر به دستگاه متصل می شود زیرا وقتی آن را روشن می کنید زمان لازم است تا ولتاژ به یک مقدار ثابت برسد. در واقع، این تعریف دستگاهی است که از لوازم الکتریکی متصل به آن در برابر نوسانات برق محافظت می کند.

چرا باید محافظ برق یا محافظ ولتاژ بخریم؟

با توجه به افزایش روزانه قیمت لوازم برقی، دستگاهی برای محافظت از آنها مورد نیاز است. وقتی خاموش است، ولتاژ مدتی طول می کشد تا به یک مقدار ثابت برسد، در اینجا دامنه نوسانات برق به حداکثر مقدار خود می رسد. این یک محافظ ولتاژ است که برای جلوگیری از آسیب رسیدن به دستگاه برای چند دقیقه آن را می شکند.

چه عواملی می توانند بر روی ولتاژ تاثیر منفی بگذارند؟

عواملی که میتوانند در تغییر ولتاژ تاثیر منفی بگذارند عبارتند از:

• اشکال در برق رسانی اداره برق یا نیروگاه یا خطوط انتقال
• حوادث طبیعی مانند رعد و برق
• مصرف بیش از حد برق مصرف کننده

نوع عملکرد ولتاژ و آمپر و زمان مورد نیاز برای اینکه جریان الکتریکی بتواند به طور مجدد عبور کند به وسیله الکتریکی بستگی دارد. زیرا مصرف و حساسیت وسیله های الکتریکی با یکدیگر متفاوت است. برای مثال مقدار توان مصرفی دستگاه ماشین لباسشویی با جاروبرقی یا کامپیوتر و … متفاوت است.

محافظ ولتاژ چگونه کار می‌ کند؟

قبل از اینکه به بیان چگونگی کارکرد محافظ ولتاژ (نوسان و شوک) بپردازیم، نیاز به تعریف شوک الکتریکی داریم. جریان برق را همانند جریان آب داخل لوله در نظر بگیرید. آب از یک سر لوله به سمت دیگر به واسطه‌ی فشار آب در حال حرکت است. (حرکت آب از فشار بالا به سمت فشار پایین). الکتریسیته هم به روشی مشابه عمل می‌کند، حرکت از مناطق با پتانسیل الکتریکی بالا به سمت ناحیه‌های با انرژی پتانسیل الکتریکی پایین. در این مورد، از یک سر سیم به سر سیم دیگر.

ولتاژ میزان اندازه گیری پتانسیل انرژی الکتریکی است، به ویژه اختلاف در پتانسیل انرژی الکتریکی (فشار برق). هنگامی که ولتاژ برای حداقل 3 نانو ثانیه از حد معمول بالاتر رود، آنگاه شوک (Surge) نامیده می‌شود.

به مثال لوله آب برگردیم. اگر فشار آب داخل لوله بیش از حد زیاد شود، لوله خواهد ترکید. همین موضوع برای سیم کشی برق نیز صدق می‌کند. اگر ولتاژ سیم بیش از حد زیاد شود، به معنی اختلاف بسیار زیاد در پتانسیل انرژی الکتریکی از یک سر به سر دیگر، سپس جریان برق دچار شوک خواهد شد. این عمل موجب گرم شدن سیم شده و اگر به اندازه کافی گرما به اندازه کافی باشد، می‌تواند موجب آتش سوزی نیز شود.

پس محافظ ولتاژ یک وظیفه دارد؛ شناسایی ولتاژ بیش از حد و منحرف کردن الکتریسیته اضافی به سیم اتصال به زمین. به همین دلیل است که همه‌ی محافظ‌های ولتاژ باید دارای پین اتصال به زمین باشند (پین سوم روی دو شاخه محافظ یا اتصال‌های فلزی بالا و پایین روی آن) و به یک پریز دارای اتصال به زمین متصل شوند تا کارکرد درست خود را داشته باشند.

آیا محافظ برق همان سه راهی است؟

شاید بسیاری از ما فکر می‌کنیم که محافظ ولتاژ مترادف باچند راهی برق است و چند شاخه هم یک رابط یا چند راهی فانتزی است که به کابل برق متصل بوده و یک خروجی را به طور مثال به شش خروجی تقسیم می‌کند.

هشدار: سه، راهی را بامحافظ برق اشتباه، نگیریم

امروزه اشتباهی که از سوی خریداران انجام میشود مربوط به خرید سه راهی بجای محافظ است و محافظ برق ولتاژ چیزی فراتر یک سه راهی برق، ساده بوده و نقش مهمی را در نگهداری دستگاه‌های الکترونیکی نظیر کامپیوتر و لپ تاپ بازی می‌کند.

یکی از نکات اصلی مربوط به وظیفه و عملکرد محافظ می باشد محافظ ولتاژ را شناسایی ولتاژ بیش از حد و منحرف کردن الکتریسیته اضافی به سیم اتصال به زمین منتقل میکند به همین دلیل است که همه‌ی محافظ‌ های ولتاژ باید دارای پین اتصال به زمین باشند.

نکته: پین سوم روی دو شاخه محافظ یا اتصال‌های فلزی بالا و پایین روی آن و به یک پریز دارای اتصال به زمین متصل شوند تا کارکرد درست خود را داشته باشند

کابل برق محافظ ها با توجه به انواع و کاربرد های محافظ های برق متفاوت میباشد.

آیا محافظ الکتریک می‌تواند محافظت صد در صد ایجاد کند؟

مهم است که بدانید اگر افزایش ولتاژ تا حد زیادی باشد. مثلاً اگر رعد و برق در نزدیکی خانه شما و با شدت بسیاری رخ دهد محافظ الکتریک نمیتواند کاری از پیش ببرد. در این مواقع داشتن یک یو پی اس توصیه میشود.

انواع محافظ برق برای لوازم خانگی

شناخت انواع محافظ های الکتریکی می تواند به شما در خرید بهترین مارک محافظ برق متناسب با نیاز شما کمک کند، بنابراین باید این قسمت را به درستی بخوانید زیرا ما انواع محافظ های برقی را برای شما معرفی کرده ایم.

تقریباً همه محافظ ها مدار هدف و عملکرد یکسانی دارند، اما تنها تفاوت در حداکثر توان خروجی و تعداد و نوع مخاطب است.

چرا توان محافظ مهم است؟ انواع محافظ بر اساس توان:

به طور کلی دستگاه های الکتریکی موتوری و حرارتی میزان مصرف بیشتری نسبت به دستگاه های غیر موتوری و غیر حرارتی دارند ، طبیعی است که حداکثر توان خروجی محافظ ها باید با مجموع توان های دستگاه های متصل هماهنگ باشد .

• محافظ های 1000 تا 2000 ولت آمپر ( حداکثر توان خروجی ) با کلید روشن و خاموش بهترین گزینه برای وسایل نسبتا کم مصرف تری مثل گوشی ، مودم ، کامپیوتر و … می باشد .
• محافظ های 2000 تا 3000 ولت آمپر ( حداکثر توان خروجی ) بدون کلید روشن و خاموش بهترین گزینه برای یخچال و فریزر ها می باشند که باید همیشه به برق متصل باشند.
• محافظ های 3000 تا 5000 ولت آمپر ( حداکثر توان خروجی ) با کلید روشن و خاموش برای کولر های گازی و پکیج ها بسیار مناسب است .
• محافظ های حدود 6000 ولت آمپر ( حداکثر توان خروجی ) برای نصب بعد از کنتور منزل و یا در ورودی آشپزخانه با استفاده از ترمینال تعبیه شده برای حفاظت کلیه وسایل آشپزخانه یا کل وسایل برقی منزل مناسب است.

اما به طور کلی  محافظ برق به موارد زیر تقسیم می شوند:

محافظ یخچال

یخچال ها باید همیشه به برق وصل شوند، بنابراین باید محافظی برای یخچال خود انتخاب کنید که از کیفیت بالایی برخوردار باشد و فاقد کلید خاموش و روشن باشد تا به طور تصادفی دستگاه خاموش بناشد.

محافظ برق تلویزیون

برخلاف محافظ های برق برای یخچال ها، شما باید محافظی برای تلویزیون و سایر دستگاه های صوتی و تصویری انتخاب کنید که دارای کلید روشن / خاموش باشد تا بتوانید پس از استفاده از دستگاه آن را خاموش کرده و در مصرف برق صرفه جویی کنید.

محافظ برق کولر گازی

انتخاب یک محافظ برقی مناسب برای کولرها و بسته بندی ها بسیار مهم است، زیرا در تابستان و در فصل سرما امکان ایجاد نوسانات برق وجود دارد، بنابراین شما باید یک محافظ برقی مناسب برای این بسته ها و کولرهای گازی تهیه کنید.

راهنمای خرید محافظ برق ولتاژ خوب

معمولا انتخاب یک محافظ برق به خاطر اینکه مردم زیاد در مورد محافظ برق صحبت نمی‌کنند، می‌تواند مشکل باشد. محافظ ولتاژ خوب چه ویژگی دارد؟ و برای چه برخی از آن‌ها بسیار گران‌تر از بقیه هستند؟ و اینکه ویژگی خاصی وجود دارد که باید به آن توجه کرد؟

اولین چیزی که نیاز دارید یک چراغ هشدار است. محافظ‌های برق ممکن است برای همیشه سالم باقی نمانند. حتی زمانی که محافظ به خوبی شوک و مقدار اضافی انرژی را منحرف می‌کند تا وسایل الکترونیکی متصل آسیب نبینند، ممکن است خود در طی فرآیند دچار آسیب شود. چراغ نشانگر به شما این امکان را می‌دهد تا بدانید که محافظ شما به خوبی کار می‌کند.

در ادامه به چند نکته دیگر که باید هنگام خرید یک محافظ ولتاژ به آن‌ها توجه داشته باشید، اشاره می‌کنیم:

استاندارد

لازم باید در ساخت محافظ برق رعایت شده باشد که استاندارد CE, FCC از معتبرترین آنهاست، همچنین در ساخت یک محافظ خوب باید از مواد مقاوم در برابر آتش سوزی استفاده شده باشد.

ولتاژ مجاز عبوری (Clamping voltage)

میزان ولتاژی است که در آن محافظ بلافاصله هدایت برق اضافی را از دستگاه‌های متصل شده، شروع می‌کند. به عبارت دیگر، محافظ ولتاژی با clamping voltage پایین‌تر، زودتر شروع به هدایت میزان اضافی خواهد کرد و در نتیجه حفاظت بهتری برای دستگاه‌ها خواهد بود. هر محافظ برق با میزان ولتاژ مجاز زیر 400 ولت برای استفاده خانگی مناسب است.

میزان ژول

حداکثر میزان انرژی است که محافظ ولتاژ می‌تواند جذب کند. اگر شوک این حداکثر را نقض کند، محافظ ولتاژ بی‌فایده خواهد بود. میزان ژول بالاتر، انرژی بیشتری را توسط محافظ جذب خواهد کرد، بنابراین رتبه ژول بالاتر غالبا نشان دهنده‌ی طول عمر بالاتر برای محصول است. برای بهترین حفاظت از لوازم خانگی، شما یک محافظ ولتاژ با نرخ ژول حداقل 600 می‌خواهید.

زمان پاسخ‌ دهی

مدت زمانی است که محافظ ولتاژ شوک در برق را شناسایی می‌کند. زمان پاسخ دهی پایین‌تر به معنی زمان واکنش سریع‌تر است و مدت زمانی را که دستگاه‌ های متصل به محافظ در معرض شوک هستند را کاهش داده و در نتیجه محافظت بهتری انجام می‌شود. در حالت ایده‌آل، شما محافظی می‌خواهید که زمان پاسخ‌دهی آن 1 نانو ثانیه یا سریع‌تر باشد.

جنس بدنه محافظ برق

عامل بسیار مهم دیگر، جنس بدنه محافظ برق است، دوستان سعی کنید جنس بدنه محافظ برق بسیار محکم و نسوز باشد.

اندازه کابل محافظ

دومین مسئله مهم طول کابل محافظ برق است، باید سعی کنید یک محافظ برقی به اندازه کافی طولانی خریداری کنید تا در استفاده از آن مشکلی نداشته باشید.

اتصال USB

امکان اتصال USB که در جدیدترین محافظ برق یافت میشود در واقع یک مزیت است، اما اگر محافظ شما اتصال USB داشته باشد می تواند بسیار مفید باشد.

تعداد خروجی ها

دوستان سعی کنید محافظی تهیه کنید که حداقل دارای 2 سوکت خروجی برق باشد تا فضا کافی برای دستگاه های متصل به آن داشته باشید. معمولاً محافظ های مورد استفاده برای یخچال ها 2 سوکت دارند اما محافظ های تلویزیون 4 سوکت دارند و البته این به تعداد دستگاه های متصل به آن بستگی دارد.

دکمه خاموش و روشن

اگر می خواهید از منبع تغذیه یخچال خود محافظت کنید، باید مطمئن شوید که دستگاه دکمه روشن / خاموش ندارد، زیرا یخچال باید همیشه روشن باشد. اما برعکس برای محافظ های برق تلویزیون صدق می کند و این محافظ ها باید دارای یک دکمه روشن / خاموش باشند.